گفت و گو با محمد توسلی دبیر کل نهضت آزادی ایران:
بررسی شرایط تحریمی در دوران مصدق و امروز
«من آن زمان نوجوان بودم و به خوبی به یادم دارم که وقتی مصدق این
درخواست را مطرح کرد، بازاریان به عنوان یک طبقه و جریان ملی به او پاسخ مثبت داده
و به دولت وام دادند بدون آنکه به دنبال سود باشند. آیا امروز جامعه ما چنین
ظرفیتی دارد که مردم به دولت وام بدون سود بدهند و کمک کنند که در برنامه‌های خود
موفق شود؟.»
ترکیه، ژاپن، چین، هند، کره جنوبی یا هیچ کشور دیگری برای خرید نفت
از ایران معاف از تحریم نیست و این تیر آخر امریکایی‌ها به اقتصاد ایران است.
کارشناسان اقتصادی حتی در خوشبینانه‌ترین تحلیل‌ها نیز منکر ایجاد تنگنایی سخت از
قبل نشده‌اند.
به گزارش «آزادی»، دشواری‌هایی معیشتی، زندگی برای مردم و کشورداری را برای مسئولان
سخت‌تر می‌کند. در چنین شرایطی بد نیست اگر نگاهی به تاریخ پر فراز و نشیب ایران
انداخته و به یادآوریم که ایران پیش‌تر نیز مشکلاتی از این دست داشته است. کدام
ایرانی است که نداند ملی کردن صنعت نفت در دوران مصدق با تحریم‌های اقتصادی همراه
بود؟ نسخه مصدق برای عبور از وضعیت تحریم چه بود؟ مصدق با اتکا به چه راهکاری از
پس آن شرایط سخت برآمد و ...؟ پاسخ به این سوالات بی‌تردید در یافتن راهکار مناسب
و مدیریت وضعیت اقتصادی و سیاسی این روزها موثر خواهد بود. محمد توسلی دبیرکل نهضت
آزادی ایران معتقد است که وجه تمایز شرایط تحریمی در دوران مصدق با شرایط تحریمی
امروز در وفاق ملی و انسجام میان دولت و ملت است. به اعتقاد او مصدق با اتکا به
همین ویژگی توانست بودجه بدون نفت را ارائه و کشور را اداره کند لذا امروز نیز قبل
از ارائه راهکارهای اقتصادی باید به رفع مشکلات سیاسی و ترمیم روابط مردم و حاکمیت
پرداخت.
او در گفت‌و‌گو با «آزادی» گفت: «این شبیه‌سازی تاریخی مفید است و شاید بتواند راهکاری در شرایط پیچیده اقتصادی کنونی پیش روی مدیران کشور بگذارد. به هر حال ما امروز با شرایط سختی مواجه هستیم و شاهدیم که حذف معافیت‌ها به تحریم‌های قبلی افزوده شده است. خوب است که در این وضعیت شعار دهیم و ایجاد امید کنیم، اما آیا بدون امنیت سرمایه گذاری اعم از داخلی و خارجی چرخ اقتصاد و تولید کشور به گردش در می آید؟ ما باید واقع‌بین باشیم تا از این بحران عبور کنیم. اینکه ترکیه، عراق، هند و چین هم نتوانند از ما نفت بخرند درآمد‌های نفتی ما به شدت کاهش می‌یابد و باید سیاست‌های جدیدی اتخاذ کنیم.»
عضو نهضت آزادی با اشاره به اینکه «در دوران دکتر مصدق نیز با همین تحریم‌ها رو به رو بودیم» گفت: «آن زمان نیز تمام منابع قطع شده بود و دکتر مصدق بودجه منهای نفت را تهیه کرد. کارشناسان اقتصادی به دفعات ضمن بررسی آن بودجه اظهار داشته اند که یکی از شاهکارهای اقتصادی در آن دوران است. باید دید که دکتر مصدق چه هنری در آن بودجه به کار برد تا بتواند از بحران عبور کند.»
وی در پاسخ به این سوال که وجه تمایز دوران مصدق با امروز چه بود؟ گفت: «دکتر مصدق بر اعتماد عمومی و حاکمیت ملی تاکید داشت و از پشتیبانی و اعتماد مردم نیز برخوردار بود. همین وفاق ملی و نبودن شکاف میان دولت و ملت که امروز فقط در حرف بیان می‌شود و عملا وجود ندارد؛ عامل اصلی موفقیت مصدق بود.»
توسلی ادامه داد: «من آن زمان نوجوان بودم و به خوبی به یادم دارم که وقتی مصدق این درخواست را مطرح کرد، بازاریان به عنوان یک طبقه و جریان ملی به او پاسخ مثبت داده و به دولت وام دادند بدون آنکه به دنبال سود باشند. آیا امروز جامعه ما چنین ظرفیتی دارد که مردم به دولت وام بدون سود بدهند و کمک کنند که در برنامه‌های خود موفق شود؟.»
به گفته وی، مصدق از اعتماد عمومی برخوردار بود و با اتکا به همین امر توانست بودجه منهای نفت را تهیه کند و با همراهی مردم آن دوران را سپری کند.
توسلی با تاکید بر اینکه امروز هم راهی غیر از اتکا به مردم نیست، گفت: « قبل از ارائه راهکارهای اقتصادی باید به ترمیم روابط دولت و مردم فکر کرد. لازمه آن نیز تامین آزادی و برگزاری انتخابات آزاد است. این نظارت استصوابی که باعث ایجاد احساس بیگانگی در مردم شده باید حذف شود. شکاف بین ملت و دولت تنها با ایجاد احساس آزادی و حاکم شدن مردم بر سرنوشت خود طبق اصول فصل پنجم به ویژه اصل 56 قانون اساسی ممکن است. باید به قانون اساسی و آرمان‌های انقلاب و تامین حقوق اساسی ملت بازگشت.»
وی در مقایسه تحریم‌های دوران مصدق و امروز گفت: «آن زمان دکتر مصدق دنبال ملی کردن نفت بود. برخی این ملی کردن را صرفا در بعد اقتصادی می‌بینند اما مصدق فراتر از بخش اقتصادی وابستگی نفتی، به نفوذ 200 ساله سلطه انگلستان در حوزه فرهنگی و اجتماعی توجه داشت و می‌خواست که آن را قطع کند تا حاکمیت ملی و محور دوم برنامه‌هایش یعنی تامین آزادی انتخابات و حاکمیت واقعی مردم در اداره شهرها و کشور محقق شود. وضعیت امروز چه تناسبی با آن شرایط دارد؟.»
مهندس توسلی افزود: «دولت آمریکا و به خصوص ترامپ با هماهنگی کشورهای عربی منطقه و اسرائیل به دنبال سلطه خود در منطقه هستند و این شاید با سیاست‌های انگلستان در آن دوره تا حدودی هماهنگ باشد. تفاوت اما این بود که انگلستان آن زمان دنبال براندازی نظام شاهنشاهی ایران نبود اما امروز این‌ها دنبال براندازی هستند و خروجی این رویداد فروپاشی و بحران های منطقه‌ای است. به عبارتی وضعیت کنونی، پیامدهای سنگین تری در پی دارد. آن زمان حداکثر کودتا کردند و مصدق رفت و دولت دیگری آمد. فروپاشی جغرافیایی اما اتفاق نیفتاد.»
او در گفت‌و‌گو با «آزادی» گفت: «این شبیه‌سازی تاریخی مفید است و شاید بتواند راهکاری در شرایط پیچیده اقتصادی کنونی پیش روی مدیران کشور بگذارد. به هر حال ما امروز با شرایط سختی مواجه هستیم و شاهدیم که حذف معافیت‌ها به تحریم‌های قبلی افزوده شده است. خوب است که در این وضعیت شعار دهیم و ایجاد امید کنیم، اما آیا بدون امنیت سرمایه گذاری اعم از داخلی و خارجی چرخ اقتصاد و تولید کشور به گردش در می آید؟ ما باید واقع‌بین باشیم تا از این بحران عبور کنیم. اینکه ترکیه، عراق، هند و چین هم نتوانند از ما نفت بخرند درآمد‌های نفتی ما به شدت کاهش می‌یابد و باید سیاست‌های جدیدی اتخاذ کنیم.»
عضو نهضت آزادی با اشاره به اینکه «در دوران دکتر مصدق نیز با همین تحریم‌ها رو به رو بودیم» گفت: «آن زمان نیز تمام منابع قطع شده بود و دکتر مصدق بودجه منهای نفت را تهیه کرد. کارشناسان اقتصادی به دفعات ضمن بررسی آن بودجه اظهار داشته اند که یکی از شاهکارهای اقتصادی در آن دوران است. باید دید که دکتر مصدق چه هنری در آن بودجه به کار برد تا بتواند از بحران عبور کند.»
وی در پاسخ به این سوال که وجه تمایز دوران مصدق با امروز چه بود؟ گفت: «دکتر مصدق بر اعتماد عمومی و حاکمیت ملی تاکید داشت و از پشتیبانی و اعتماد مردم نیز برخوردار بود. همین وفاق ملی و نبودن شکاف میان دولت و ملت که امروز فقط در حرف بیان می‌شود و عملا وجود ندارد؛ عامل اصلی موفقیت مصدق بود.»
توسلی ادامه داد: «من آن زمان نوجوان بودم و به خوبی به یادم دارم که وقتی مصدق این درخواست را مطرح کرد، بازاریان به عنوان یک طبقه و جریان ملی به او پاسخ مثبت داده و به دولت وام دادند بدون آنکه به دنبال سود باشند. آیا امروز جامعه ما چنین ظرفیتی دارد که مردم به دولت وام بدون سود بدهند و کمک کنند که در برنامه‌های خود موفق شود؟.»
به گفته وی، مصدق از اعتماد عمومی برخوردار بود و با اتکا به همین امر توانست بودجه منهای نفت را تهیه کند و با همراهی مردم آن دوران را سپری کند.
توسلی با تاکید بر اینکه امروز هم راهی غیر از اتکا به مردم نیست، گفت: « قبل از ارائه راهکارهای اقتصادی باید به ترمیم روابط دولت و مردم فکر کرد. لازمه آن نیز تامین آزادی و برگزاری انتخابات آزاد است. این نظارت استصوابی که باعث ایجاد احساس بیگانگی در مردم شده باید حذف شود. شکاف بین ملت و دولت تنها با ایجاد احساس آزادی و حاکم شدن مردم بر سرنوشت خود طبق اصول فصل پنجم به ویژه اصل 56 قانون اساسی ممکن است. باید به قانون اساسی و آرمان‌های انقلاب و تامین حقوق اساسی ملت بازگشت.»
وی در مقایسه تحریم‌های دوران مصدق و امروز گفت: «آن زمان دکتر مصدق دنبال ملی کردن نفت بود. برخی این ملی کردن را صرفا در بعد اقتصادی می‌بینند اما مصدق فراتر از بخش اقتصادی وابستگی نفتی، به نفوذ 200 ساله سلطه انگلستان در حوزه فرهنگی و اجتماعی توجه داشت و می‌خواست که آن را قطع کند تا حاکمیت ملی و محور دوم برنامه‌هایش یعنی تامین آزادی انتخابات و حاکمیت واقعی مردم در اداره شهرها و کشور محقق شود. وضعیت امروز چه تناسبی با آن شرایط دارد؟.»
مهندس توسلی افزود: «دولت آمریکا و به خصوص ترامپ با هماهنگی کشورهای عربی منطقه و اسرائیل به دنبال سلطه خود در منطقه هستند و این شاید با سیاست‌های انگلستان در آن دوره تا حدودی هماهنگ باشد. تفاوت اما این بود که انگلستان آن زمان دنبال براندازی نظام شاهنشاهی ایران نبود اما امروز این‌ها دنبال براندازی هستند و خروجی این رویداد فروپاشی و بحران های منطقه‌ای است. به عبارتی وضعیت کنونی، پیامدهای سنگین تری در پی دارد. آن زمان حداکثر کودتا کردند و مصدق رفت و دولت دیگری آمد. فروپاشی جغرافیایی اما اتفاق نیفتاد.»
وی تاکید کرد: «این مقایسه شرایط، مسئولیت مسئولان نظام را چند برابر می‌کند. باید ارزیابی درستی از شرایط داشته باشند و برای حفظ حاکمیت ملی و سرزمین ایران، زمینه وفاق ملی و تکیه به مردم را فراهم کنند تا با اجرای قانون و پایبندی به تعهدات قانون اساسی بتوان از این بحران عبورکرد».
منبع: پایگاه خبری – تحلیلی آزادی – 8 اردیبهشت 98
