میراث طالقانی
محمد توسلی
زنده یاد اعظم علایی طالقانی (1398 – 1322) فرزند برومند آیت الله
سید محمود طالقانی روز هشتم آبان در پی
عارضه مغزی دار فانی را، با بیش از پنجاه سال تلاش های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی،
وداع گفت و روز جمعه دهم آبان مراسم تشییع و خاکسپاری آن مرحومه با حضور گسترده اقشار مختلف جامعه برگزار و
درقطعه مجاور قبر پدرشان در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
مرور کارنامه زندگی بانو اعظم طالقانی می تواند برای
کنشگران اجتماعی امروز و فردای جامعه ما آموزنده باشد. ایشان در خانواده طالقانی و
در فضای سیاسی بعد از شهریور 1320 تربیت شده بود؛ درفضایی که پیشگامان روشنفکری
دینی یعنی سید محمود طالقانی، مهندس مهدی بازرگان و دکتر یدالله سحابی تلاش های
فرهنگی و اجتماعی خودشان را برای رفع موانع توسعه نیافتگی جامعه ایرانی در دو عرصه
زدودن آثار فرهنگ استبدادی و خرافات مذهبی دیرین، با نگاه اصلاحات جامعه محور، از
طریق توسعه نهادهای مدنی و راهبرد بازگشت به قرآن و سرچشمه ذلال وحی و آگاهی بخشی
در عرصه عمومی آغاز کرده بودند. البته این فرایند گذار توسط پیشگامان و یاران
ایشان تداوم داشته است.
اعظم طالقانی با بهره گیری از این میراث پدر، هم در سال های
قبل از انقلاب شرایط سخت دوران زندان، شکنجه و احکام سنگین را تجربه کرد و هم در
چهار دهه بعد از انقلاب 57 این فرایند آگاهی بخشی را در عرصه های مختلف به رغم
محدودیت ها و شرایط سخت زندگی با ایمان و پشتکار پیگیری می‌کرد. در انتخابات اولین
دوره مجلس که حدود شش ماه بعد از در گذشت پدرشان برگزار شد، از فرصت استفاده کرد و
با رأی بالای مردم تهران در کتار سایر پیشگامان چون بازرگان به وظیفه ملی و
اجتماعی خود عمل کرد. با نگاه اصلاحات جامعه محور از همان سال 58 به تشکیل نهادهای
مدنی از جمله «جامعه زنان مسلمان» وسپس « جامعه زنان انقلاب اسلامی» همت گماشت و
نقش مهمی در پیشگامی تقویت جنبش زنان در ایران ایفاء کرد. در همین راستا برای
توسعه نهاد های آگاهی بخش ابتدا نشریه «پیام هاجر» و پس از توقیف آن نشریه «پیام
ابراهیم» را منتشر کرد و پیام توحیدی ابراهیمیان را با کمک همراهان خود به جامعه
عرضه داشت. تلاش های خانم اعظم طالقانی در چهار دهه گذشته در عرصه عمومی و تشکیل
سمن ها و برگزاری کلاس های آموزش قرآن برای علاقمندان که در سوابق ایشان آمده قابل
توجه است. اما تلاش مستمر ایشان در چند نوبت انتخابات ریاست جمهوری و ثبت نام به
عنوان نامزد ریاست جمهوری برای اصلاح برداشت مسئولان از اصل 115 قانون اساسی در
خصوص تعریف «رجال دینی و سیاسی» از جمله اقدامات ماندگار و تاثیر گذار ایشان بوده
است. او بر اساس آموزه های قرآنی و عقلانیت و تجربه بشری چون بسیاری از عالمان
دینی براین اصل باور داشت که کلمه «رجال» اعم از زن و مرد است و زنان هم می توانند
در چارچوب قانون واجد صلاحیت برای قبول مسئولیت های مختلف از جمله ریاست جمهوری
باشند.
امروز که بخشی از جامعه ما اعتماد خود را از گفتمان اصلاحات
از دست داده اند، ارزیانی کارنامه و برنامه های آگاهی بخش زنده یاد اعظم طالقانی و
یاران و همراهان ایشان در عرصه عمومی با نگاه «اصلاحات جامعه محور» می تواند امید
بخش باشد.
منبع: روزنامه اعتماد – 11 آبان 98
