یادی از استاد هوشنگ ابتهاج (سایه)

 

به نام خداوند جان و خرد

یادی از استاد هوشنگ ابتهاج (سایه)

 

با پرواز سبک اما غم افزای امیرهوشنگ ابتهاج (1401- 1306) به دیار جاویدان، ستاره فروزان دیگری در سپهر فرهنگ و هنر عزیزمان به خاموشی گرایید و افزون بر خانواده و خویشاوندان نزدیکش، دوستداران شعر فاخر فارسی و موسیقی اصیل ایرانی در این مرز و بوم و ساکنان حوزه جغرافیایی زبان فارسی و نیز عاشقان آزادی، صلح و دوستی را به سوگ نشاند.

در روزهای گذشته، گفتارها و نوشتارهای بسیاری از رسانه‌های حقیقی و مجازی در باره زندگی، ویژگیها و خدمات آن بزرگمرد انتشار یافته است که نیازی به بازگویی آنها در این نوشتار نیست و ما برای ادای دین و ایفای وظیفه اجتماعی تنها به بیان برخی از ویژگیهای برجسته این عزیز از دست رفته می‌پردازیم.

امیر هوشنگ ابتهاج، متخلص به سایه، که از دوران جوانی به سرودن شعر فارسی روی آورد و آن را تا پایان زندگیش ادامه داد، بر خلاف بسیاری از شاعران، علاقه و اصراری به زیاده گویی نداشت و تلاش می‌کرد که در راستای نیاز جامعه و هنگامی که حرفی برای گفتن داشت به سرودن شعر بپردازد. او به اقتضای موضوع مورد نظرش از قالب‌های سنتی(کلاسیک) و نو بهره می‌گرفت، اما بیشتر غزلهای زیبایش به سبک قدیم و نزدیک به اشعار حافظ شیرازی بود که ابتهاج به او عشق میورزید و یکی از خدمات بزرگش به ادب فارسی تصحیح دیوان حافظ بود.

شعرهای «سایه» با آن که از دیدگاه مضمون و محتوا ستایش نخبگان و ادیبان را بر می‌انگیخت، به علت روشنی، روانی و مردمی بودن آنها برای مردم عادی نیز قابل فهم بود و بر دل آنان می‌نشست.

افزون بر شعر، «سایه» به موسیقی اصیل ایرانی دلبستگی داشت و ثمره دوستی و همکاری او با بزرگانی مانند لطفی، علیزاده و شجریان تلفیق زیبای شعر و موسیقی و ارتقای آنها بود.

از منظر اندیشه سیاسی، او نهایتا خودش را سوسیالیست معرفی می‌کرد. البته، مکتب مورد نظرش سوسیالیسم بشر دوستانه و آزادیخواهانه بود. یکی از ویژگیهای برجسته‌اش میهن دوستی بود که نشانه‌ای از آن را در سرود «ای ایران ای سرای امید) که محمد رضا شجریان آن را اجرا کرد، می‌توان سراغ گرفت. نشانه دیگرش این بود که وقتی فضای سیاسی ایران را برای کنشگری اثربخش و نشر اندیشه‌هایش تنگ یافت و جلای وطن کرد، دوری از سرزمین مادری و مردم ایران او را رنج می‌داد و دلش همواره با میهن و مردم مورد علاقه‌اش بود.

با آن که زنده یاد ابتهاج به عنوان یک شخص دیندار شناخته نمی‌شد، انسانی اخلاق مدار بود و موازین و آموزه‌های اخلاقی ادیان راستین، بویژه اسلام، مانند درستکاری، صداقت، محبت، یکرنگی، آزادگی و خدمت به خلق را پاس می‌داشت. برای مثال، شعر زیبای او در وصف آزادگی و ایستادگی سرور آزادگان و سالار شهیدان ، حسین(ع)، در برابر ستم در زمره دلنشین ترین اشعار در این زمینه است.

نهضت آزادی ایران ضایعه درگذشت این انسان والا در قربت (آلمان) را به خانواده محترم و همه دوستدارانش صمیمانه تسلیت می‌گوید و از خدای مهربان برای او آمرزش و رحمت سرشار و برای داغدیدگان این مصیبت تندرسی و شکیبایی آرزو می‌کند.

 

امید است که منش و روش «سایه» عزیز الگویی برای اهالی فرهنگ و هنر ایران زمین و راهش پر رهرو باشد.

نهضت آزادی ایران

25 مرداد 1401