زمينه تاريخي 16 آذر*
سالروز 16 آذر، روز دانشجو را
گرامي مي‌داريم. اين روز در جريان اوج جنبش دانشجويي در سال 1339 كه بصورت فراگير
در دانشگاه تهران با برگزاري راهپيمايي و تجمع در مقابل دانشكده حقوق برگزار شد
توسط سازمان بين‌المللي دانشجويان (ISC) بعنوان روز جهاني دانشجو اعلام گرديد. روز 16 آذر نماد مقاومت
جنبش دانشجويي در مقابل استبداد و سلطه بيگانگان است و همواره اميدبخش و راهنماي
فعاليت‌هاي دانشجويي در سال هاي قبل و بعداز انقلاب بوده است.
در 15 آذر سال 1332 دانشجويان
تظاهرات اعتراض‌آميزي نسبت به رژيم كودتا و بازگشايي سفارت انگليس و نحوه محاكمه
دكتر مصدق در دادگاه نظامي برگزار كردند. روز 16 آذر نيروهاي ويژه نظامي وارد صحن
دانشگاه تهران شد و دنبال بهانه‌جويي براي حمله به دانشجويان بودند و هدف آنها كشتن
و شقه‌كردن يك دانشجو بر سردر دانشگاه بودند تا با ايجاد رعب و وحشت جنبش دانشجويي
را سركوب كنند. همان سياستي كه در سال‌هاي گذشته با عنوان "النصر
بالرعب" عنوان مي‌شد. سرانجام نيروهاي ويژه وارد سالن ورودي اصلي دانشكده فني
شدند و دانشجويان را به رگبار بستند و سه تن از دانشجويان مصطفي بزرگ‌نيا، شريعت
رضوي و ناصر قندچي به شهادت رسيدند. خون اين سه شهيد جنبش دانشجويي، مبارزات ملت
ايران را در نيم قرن اخير آبياري كرده است.
اسناد منتشر شده اخير توسط
انتشارات وزارت اطلاعات نشان مي‌دهد كه شاه در راستاي اهداف خود نقش مؤثري در
راديكاليزه كردن فضاي دانشگاه به منظور سركوب و ارعاب دانشجويان در آستانه
بازگشايي سفارت انگليس و استقبال از نيكسون داشته است.
شاه از طريق دكتر حسين خطيبي با
دكتر مظفر بقايي كه اسناد وابستگي او به بيگانگان در سال‌هاي اخير توسط وزارت
اطلاعات منتشر شده است براي رعايت مسائل امنيتي ارتباط مستمر و نوشتاري داشته است.
در تاريخ 9 آذر خطيبي به بقايي مي‌نويسد : " پيش ارباب بودم گفت دانشگاه چه
خبر؟ گفتم ملتهب است گفت به بقايي بگو اعلاميه‌اي بدهد وضعيت را ملتهب‌تر
بكند".
شاه كه همزمان مي‌خواست سرلشگر
زاهدي عامل كودتاي 28 مرداد را از قدرت بركنار كند پس از 16 آذر سرهنگي را به
دانشگاه مي‌فرستد و به دانشگاه تسليت مي‌گويد تا زاهدي را مقصر نشان دهد. متعاقب
آن زاهدي نيز به دانشگاه تسليت مي‌گويد و هيئت دولت نيز ضمن ابراز تأسف نسبت به
حوادث دانشگاه، ابراز اميدواري مي‌كند براي شناسايي معرفي عاملين حادثه 16 آذر
رسيدگي شود.
سوء استفاده از احساسات پاك
دانشجويان و كشاندن آنان بسوي اقدامات راديكاليزه به منظور اعتراض سياسي و سركوب
آن در گذشته به دفعات اتفاق افتاده و در دوران اخير مي‌توان به حادثه 18 تير سال
1378 اشاره نمود. خوشبختانه فعالان دانشجويي بعداز 18 تير به اين ترفند توجه كرده‌اند
و از بروز مجدد آن جلوگيري بعمل آورده‌اند.
گراميداشت ياد شهداي 16 آذر از يك
سو يادآور نقش و هويت تاريخي جنبش دانشجويي ايران است كه در مقاطع مختلف
بازگوكننده و حمايت كننده مبارزات ضداستبدادي و ضد سلطه بيگانگان ملت ايران بوده
است و از سوي ديگر موجب تقويت حافظه تاريخي دانشجويان و عبرت‌آموزي از تجربيات
گذشته است.
*بخش
مقدمه متن تدوین شده سخنرانی محمد توسلی در دانشكده مديريت دانشگاه تهران به
مناسبت سالروز 16 آذر روز دانشجو- 15/9/1384
No comments:
Post a Comment