تقویت روند کادرسازی علمی در دانشگاه‌ها

گفت‌وگوی  با محمد توسلی:

تقویت روند کادرسازی علمی در دانشگاه‌ها

مهندس محمد توسلی فعال سیاسی و اولین شهردار  شهر تهران پس از انقلاب است. با استعفای دولت موقت، او نیز گرچه دیگر سمتی دولتی نداشت، به فعالیت‌های مدنی ادامه داد. توسلی که در دوران دانشجویی از اعضای فعال انجمن اسلامی دانشکده فنی دانشگاه تهران بود، در این مصاحبه از ظرفیت انجمن اسلامی مدرسان دانشگاه‌ها در شرایط فعلی کشور می‌گوید. مشروح این مصاحبه را در زیر می‌خوانید:

در انتخابات انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ارزیابی شما از این‌که اغلب اعضا از اصلاح‌طلبان هستند چیست؟
به دعوت انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها، در جلسه افتتاحیه مجمع عمومی آن انجمن افتخار حضور داشتم و اطلاع از حضور استادان دانشگاه‌های کشور در این نهاد مهم موجب خوشحالی و انتظار راهبردی شد. گرچه قبلا آشنایی اجمالی داشتم، از نزدیک وقتی جمع استادان دانشگاه‌های مختلف کشور را دیدم، به نظرم رسید این انجمن سرمایه اجتماعی قابل‌توجهی است.  در آن جلسه، به برخی مدیران انجمن که با آن‌ها آشنایی قبلی داشتم این مطلب را گفتم که خیلی خوب است از این سرمایه اجتماعی در دو جهت استفاده شود؛ اول این‌که انجمن کوشش کند این مطالبه راهبردی را مطرح و پیگیری کرده که مشکل اساسی ما در دانشگاه‌ها وابستگی مدیریت دانشگاه‌هاست.  استقلال دانشگاه‌ها از گذشته نقش مهمی در توسعه علمی کشور و همچنین در ایجاد فضایی آزاد و قانونمند برای فعالیت دانشجویان در نهادهای مدنی مختلف ازجمله در انجمن‌های اسلامی داشته است. در چنین فضایی از لحاظ فرهنگی و اجتماعی امکان رشد شخصیتی و تقویت روحیه کار جمعی دانشجویان فراهم می‌شود. وقتی دانشجویان در کنار کسب مدارج علمی رشد شخصیتی هم پیدا می‌کنند، در آینده می‌توانند مدیران لایق و توانمندی برای خدمت و اجرای برنامه‌های توسعه‌ ملی باشند. در سال‌های پس از انقلاب، جز دوره اصلاحات که به‌طور نسبی فضای دانشگاه‌ها باز بود و نهادهای مدنی براساس گزارش معاون وزارت علوم وقت، دکتر ظریفیان حدود سه‌هزار نهاد مدنی در دانشگاه‌ها ایجاد شد، چنین فضای نسبت‌به فضای بازی که نقش مؤثری در کنش‌های اجتماعی و توسعه شخصیت فارغ‌التحصیلان داشت، دیگر به وجود نیامد.

قبل از انقلاب، وضعیت دانشگاه‌ها از این منظر چگونه بود؟
در سال‌های قبل از انقلاب با وجود بسته‌بودن فضای سیاسی جامعه، دانشگاه‌ها از استقلال نسبی خوبی و در سایه این استقلال نسبی، از امنیت برخوردار بودند و توانستند در فرازوفرودهای دهه 20 و 30 و 40 و 50 فعالیت‌های فرهنگی- اجتماعی قابل‌توجهی داشته باشند. من بارها یادآور شده‌ام افرادی نمادین مانند شهید دکتر چمران، مرحوم مهندس سحابی و مرحوم دکتر ابراهیم یزدی و بسیاری افراد دیگر که در سال‌های قبل و بعد از انقلاب نقش مؤثری در تحولات جامعه داشتند، شخصیت‌شان در آن دوران شکل گرفته بود و علاوه بر مبانی اعتقادی محکم، به ایران و منافع ملی پیوند عمیق داشتند. در سال‌های بعد از انقلاب کمتر چنین روندی را مشاهده می‌‌کنیم. امید است اعضای منتخب شورای مرکزی این انجمن با هماهنگی‌های که با مدیریت دانشگاه‌ها خواهند کرد و همچنین تعامل با شخص آقای دکتر غلامی، وزیر محترم علوم که اخیرا انتخاب شده‌اند، بتوانند به این ضرورت دینی و ملی جامه عمل بپوشانند.

در حوزه سیاسی، انجمن چگونه باید برخورد کند؟
انجمن باید با احزاب سیاسی تمایز داشته باشد. درست است که این انجمن از کمیسیون ماده 10 احزاب پروانه گرفته و می‌تواند فعالیت تشکیلاتی و حقوقی داشته باشد، اما اعضای محترم شورا توجه دارند که جایگاه و نقش این انجمن بیش از احزاب سیاسی است؛ زیرا انجمن این توان را دارد که در توسعه فرهنگی و اجتماعی جامعه دانشگاهی نقشی موثر داشته باشد و هم زیرساخت‌های سیاسی کشور را تقویت کند.  من افتخار را دارم که از سال 1340 که فارغ‌التحصیل شدم عضو انجمن اسلامی مهندسین هستم که به همت زنده‌یاد مهندس بازرگان و جمعی از مهندسان مسلمان در سال 1336 تاسیس شد و تاکنون فعالیت آن ادامه دارد. کارنامه این انجمن نشان می‌دهد این تشکل که نقش موثری در اجتماع داشت، هیچ‌گاه به‌شکل یک حزب سیاسی عمل نکرده است؛ چون پایه‌گذاران انجمن اسلامی مهندسین باور داشتند انجمن‌های اسلامی ازجمله دانشجویان، معلمان و پزشکان و آن موقع بانوان باید نقش فرهنگی اجتماعی داشته باشند.  بعضی از ایام، فضای سیاسی جامعه به افراد امکان فعالیت نمی‌دهد؛ مثلا بعد از 15 خرداد 42 و بسته‌شدن فضای سیاسی، وقتی رهبران نهضت آزادی ایران در دادگاه نظامی محاکمه و زندانی شدند، فضا بسته شد و آن حزب نمی‌توانست فعالیت کند، اما انجمن اسلامی مهندسی توانست فعالیت خودش را ادامه بدهد.  علاوه بر این، می‌دانیم که اعضای این انجمن که عموما از طیف اصلاح‌طلب هستند، ممکن است سلایق سیاسی متفاوتی داشته باشند. برای حفظ انسجام درونی این انجمن ضرورت دارد، انجمن وارد مصادیق سیاسی نشود و در عرصه عمومی به کارهای فرهنگی اجتماعی بپردازد.

من قبول دارم فعالیت انجمن اسلامی استادان نباید حزبی باشد، ولی تفاوتی وجود دارد، در آن زمان اعضای انجمن اسلامی مهندسین حزب نهضت آزادی را داشتند که از آن تریبون نظرات سیاسی‌شان را اعلام کنند، ولی در حال حاضر که حزبی به معنای واقعی در کشور نداریم لاجرم چنین مقایسه‌ای صحیح نیست.
درست است که آن زمان اعضای انجمن اسلامی مهندسین می‌توانستند عضو هر حزب سیاسی موردنظرشان هم باشند؛ بنابراین انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها هم امروز باید این فرصت را فراهم کند که افرادی که عضو آن هستند، بتوانند در احزاب دیگر عضو باشند؛ یعنی اگر در اساسنامه انجمن ماده‌ای وجود دارد که براساس آن اعضا نتوانند عضو احزاب اصلاح‌طلب دیگر شوند، این ماده می‌تواند اصلاح شود. در این شرایط، اعضای انجمن به رسالت راهبردی خودشان که فعالیت فرهنگی - اجتماعی است با همفکری و انسجام لازم می‌پردازند.

 منبع: روزنامه آسمان آبی- 7 آذر 96- ( نجیبه محبی)