مداخلات خارجي در بستر ضعف هاي داخلي

مداخلات خارجي در بستر ضعف هاي داخلي

محمد توسلي

موارد مختلفي از مداخلات قدرت هاي خارجي در امور داخلي ايران، شامل همه مسائلي كه در دهه هاي 20 و 30 منجر به كودتاي 28 مرداد و توقف فرآيند گذار به دموكراسي شد و نيز مداخلاتي كه در آستانه انقلاب و 4دهه اخير شاهد آن هستيم، در همه اين موارد بيش از اينكه روي مداخلات خارجي تمركز داشته باشيم، بايد به اين واقعيت تاريخي توجه كنيم كه همواره بيگانگان از عوامل استبداد در داخل و عدم انسجام ملی ، براي نفوذ خود استفاده كرده اند. بنابراين، در گام اول انسجام و وحدت ملي و حاكميت ملي، كليد مقابله با مداخلات خارجي است. تجربه تاريخي نشان داده است در كشوري كه قانون، آزادي و حاكميت ملي وجود داشته باشد، بيگانگان توان مداخله در آن را نخواهند داشت. 

براي مثال سوئيس يك كشور كوچكي است که کاملا بصورت دموکراتیک اداره می شود، اما هيچگاه از نظر تاريخي شاهد آن نيستيم كه مداخله اي در اين كشور صورت گرفته باشد. مي توان گفت اين معادله و قاعده در مورد همه كشورهاي جهان صادق است. پس از كودتاي 28 مرداد و ملي شدن صنعت نفت و از بين رفتن منافع راهبردي انگليس در ايران و سپس همكاري آمريكا با انگليس براي تامين منافع خود در ايران، دليل اينكه آنها موفق شدند كودتاي 28 مرداد را با كمترين هزينه انجام دهند، در مسائل داخلي آن دوران قابل جستجو است؛ اينكه پایگاه استبداد سلطنتی و همچنین چگونه تك روي ها و خودخواهي ها، باعث ايجاد تفرقه و جدایی ميان آيت الله كاشاني و برخي رهبران جبهه ملي با دكتر مصدق شد. 

سياست دكتر مصدق بر موازنه منفي استوار بود؛ بر مبناي اين سياست، ما با همه كشورهاي خارجي در راستاي منافع ملي مي توانيم مذاكره كنيم. اگر استقلال و حاكميت ملي وجود داشته باشد، منافع ملي ما، ديپلماسي ما را هدايت مي كند كه چگونه با كشورهاي ديگر مناسبات خود را تنظيم كنيم. به اعتقاد نگارنده، مداخلات آمريكا و ديگر كشورها در نقاط ضعف وضعیت داخلي جامعه ريشه دارد؛ جامعه اي كه انسجام كافي نداشته باشد، زمينه هاي مداخله جويي بيگانگان را فراهم كرده است. هر زماني كه كشور ما، شرايط پايدارتري دارد و انسجام ملي حاكم است، به همان نسبت صداي مداخله جويان خارجي هم خفيف تر است. 

بنابراين طبيعي است كه آمريكا و انگليس يا هر كشور ديگري به دنبال منافع ملي از طريق مداخله در ايران يا در منطقه باشند. همه كشورها به طور طبيعي به دنبال منافع ملي خود هستند و ايران هم بايد به همين گونه رفتار كند. نياز منافع ملي ما اين است كه بتوانيم در كشور حاكميت ملي داشته باشيم و مردم بر سرنوشت خود حاكم باشند. تا زماني كه اصول قانون اساسي شامل فصول سوم، پنجم و هفتم به ویژه اصل 56 بر كشور حاكم نشود ما با تهديد مداخلات خارجي مواجه هستيم.

نگارنده هميشه روي اين مثال تاكيد كرده است كه دست استیلای بیگانگان  همواره از آستين استبداد در داخل و عدم انسجام داخلی خارج شده است. استبداد زماني است كه حاكميت ملي وجود ندارد و ملت بر سرنوشت خود حاكم نيست. بنابراين ما بيش از آنكه توجه خود را به مسائل خارجي معطوف كنيم بايد به طور واقع بينانه تمام نيروي خود را صرف اجراي قانون اساسي، بازگشت به اصول قانون اساسي، به ویژه اصل 56 قانون اساسي، یعنی تامين حقوق شهروندی، آزادي هاي قانوني و حاكميت ملت كنيم.

منبع: همشهری 28 مرداد 97