تاملی در مورد مسکن استیجاری

تاملی در مورد مسکن استیجاری

محمد توسلی

ساخت مسکن استیجاری که اخیرا توسط شهرداری تهران مطرح شده مساله قابل تأملی است که می‌تواند از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار بگیرد. با توجه به اینکه مشکل خرید و اجاره مسکن بخش زیادی از هزینه‌های خانوار را به خود اختصاص داده است و ممکن است جلب توجه کند، باید به آن نگاه کاملا کارشناسی داشت و پیامد های آن را مورد توجه قرار داد.

نکته نخست این است که مشکل شهروندان ما در درجه اول اشتغال است. در صورتی که به شکل صحیح اجرا شود هر کسی در نزدیکی محل اشتغال خود و با استفاده از درآمد آن ساکن خواهد شد. در ابتدای انقلاب اسلامی نیز با این موضوع روبه‌رو بودیم. مرحوم آیت‌الله خسروشاهی که در این زمینه مسئولیتی داشتند در رسانه‌ها مصاحبه می‌کردند و می‌گفتند که مشکل مسکن را  سه ماهه و شش ماه حل می‌کنیم. رسانه ها که در اختیار جریان چپ بود این دیدگاه را تیتر اصلی می کردند و انتظار کاذب به وجود می آمد. پاسخ من به ایشان و جریانی که این دیدگاه را در رسانه‌هایشان منتشر می‌کردند این بود که چنین تصوری زمینه مهاجرت را - به امید اینکه در تهران صاحب مسکن می‌شوند - به شدت زیاد می‌کند. من تاکید داشتم  که عرضه مسکن باید در کنار اشتغال دیده شود. اکنون هم نباید با هیچ طرحی زمینه مهاجرت بیشتر را فراهم کرد.

نکته دوم این است که شهرداری تهران بیش از 50 هزار میلیارد تومن بدهی دارد و نتوانسته است این بدهی را به پیمانکاران و بانک‌ها پرداخت کند پس از چه محلی می‌خواهد هزینه این پروژه را تامین کند. ظاهرا به نظر می رسد شهرداری از محل زمین‌هایی که در اختیار دارد این پروژه را اجرا خواهد کرد و برای ساخت آن از هزینه برخی عوارض و پروانه‌های خود صرفنظر می‌کند. این کار به معنی رقابت با بخش خصوصی ولی با امکانات عمومی خواهد بود. خصوصا که اکنون بخش خصوصی هم با چالش‌های جدی روبه‌رو است آیا این برنامه در راستای منافع ملی است؟

نکته‌ سوم که باید به آن توجه کرد بحثی است که از ابتدای انقلاب هم مطرح شده است که سیاست راهبردی مدیریت کلانشهر تهران باید تمرکز زدایی باشد. هر اقدامی که جاذبه‌هایی برای تمرکز بیشتر اقتصادی و سیاسی در پایتخت ایجاد کند در راستای منافع ملی نیست. تاوقتی که توزیع امکانات در تمام استان‌ها انجام نشده باشد راهکار قطعی دیگری برای بحران‌های اقتصادی و اجتماعی نخواهیم داشت.

نکته چهارم اگر چنین پروژه ای توجیه فنی- اقتصادی و اجتماعی داشته باشد چرا نهادهای ذیربط که مسئولیت مسکن را بر عهده دارند آن را تقبل و اجرا نکنند؟

نکته پنجم در شرایط کنونی باید توجه داشته باشیم یکبار دیگر ایده «مسکن مهر» که بدون هیچ گونه توجیه فنی –اقتصادی هزینه های سنگینی بر کشور تحمیل کرد بار دیگر تکرار نشود.

نکته ششم ایده این پروژه در برخی کشورهای توسعه یافته و حتی در حال توسعه توسط دولت ها با همکاری و تسهیلات بانک ها در چاچوب برنامه های راهبردی ملی صورت می گیرد و نتیجه بخش هم بوده است. آیا در شرایط کنونی و در ساختار مدیریت کنونی اجرای چنین ایده ای امکان پذیر است؟

منبع: همشهری – 4 شهریور 98