مشارکت مردم؛ نگاه راهبردی به اداره شهرها

مشارکت مردم؛ نگاه راهبردی به اداره شهرها

محمدتوسلي، نخستين شهردار تهران پس از انقلاب

از اسفند سال 57 دو مشكل اصلي در شهر تهران كاملا برجسته بود. نخست اين كه شهر تهران چگونه و با چه ساز و كار علمي بايد اداره شود. به اين ترتيب، این موضوع در دستور كار قرار گرفت و گروه‌هاي كارشناسي انتخاب و كار فشرده اي انجام شد كه نتيجه‌اش، تغيير تقسیمات تهران از 12 منطقه غير‌منظم به 20 منطقه علمي و منظم بود.البته در سال‌های بعد 2 منطقه ديگر هم در غرب مسیل کن به اين 20 منطقه اضافه شد. دليل چنين تغيير ساختاري اين بود كه نگاه راهبردي مديريت شهري در ساختار جديد شهر تهران حاكم شود. مسئله اصلي اما اين بود كه بر اساس تجربه جهاني ، مديريت سلامت و كارآمد براي شهرها بايد به نحوي باشد كه ساز و كار مشاركت شهروندان در اداره شهر فراهم شود.

بر همين اساس، از همان اسفند سال ۵۷ بحث شوراها را مطرح کردیم. براي اين كار و به‌منظور تشکیل شوراهای محله‌ها و مناطق و همچنين تشکیل پارلمان شهری، تغییر ساختار شهر تهران لازم بود. به اين خاطر، قانوني مطالعه و آماده شد كه پس از عبور از وزارت كشور نهايتا در مهرماه 1358 تحت عنوان مديريت واحد شهري در شورای انقلاب به تصويب رسيد. ایده پارلمان شهری در واقع، نگاه راهبردی‌‌ بود که در همه کشورهای توسعه‌یافته و حتی در حال توسعه وجود دارد. بنابراين شهر تهران به 341 محله تقسيم شدتا محدوده جغرافيايي هر محله با فرهنگ مشترك، مشخص و شوراي محله تشكيل شود تا خود شهروندان محله‌شان را اداره و به صورت كلان، بر مديريت شهري تهران نظارت كنند. طبق قانون مصوب شوراي انقلاب، قرار بود همه خدمات شهري در تهران زير نظر شوراي شهر و شهرداري و در اصل با نظارت مردم انجام شود. 

يكي از پيامدهاي مثبت اين اقدام در صورت اجرا كوچك و توانمندسازي دولت بود كه متاسفانه بنا به دلايلي محقق نشد. ضمن اين كه قانون شوراها هم كه بعدها در اصول قانون اساسي به تصويب رسيده بود هم به فراموشي سپرده شد.تا اين كه در سال 77 با نگاه راهبردي آقاي خاتمي، اين قانون با شكل و شمايل تعديل شده و كمرنگ اجرا و شوراها تشكيل شد. شكل گيري شوراهاي شهر و روستا از مواردي است كه  از همان ابتدا مورد توجه ما بود و حالا هم بعد از گذشت بيش از 4 دهه به عقيده من يكي از چالش‌هاست. شوراي شهر تهران با 21 عضو براي شهري با بيش از 9 ميليون جمعيت، هيچ تناسبي با وظائف و اختیارات واقعی شورای شهر برای سیاست گذاری و برنامه ریزی و نظارت بر اجرای برنامه ها ندارد.

محور بعدي، موضوع حمل و نقل و ترافيك و همچنين مشکل محیط زیست و آلودگي هواي شهر تهران بود كه از همان موقع، گروه كارشناسي براي آن تشكيل شد. گام نخست اين گروه كارشناسي هم تهیه طرح ترافیک  محدوده مركزي شهر تهران برای اولویت دادن به حمل ونقل عمومی است كه هنوز به عنوان یک ضرورت بعد از 4 دهه مورد عمل قرار دارد. توسعه اتوبوسراني، مترو  و به طور كلي، حمل و نقل عمومي و برداشتن گام‌هايي در اين راستا كه بتواند به تدريج  حمل و نقل عمومي را جايگزين استفاده از خودروي شخصي كند، نياز اساسي تهران بود كه به باور من هنوز هم يكي از اولويت هاي تهران است. این‌ها از جمله اقدامات زيربنايي است که جرقه هاي آن در سال ۵۷ زده شد. به هر حال، اميدوارم در گرامي‌داشت روز شهرداري ها، نيازهاي راهبردي و اولويت دار شهر تهران مورد توجه قرار بگيرد و با نظر كارشناسان ، اين گره‌هاي كور مديريت شهرها گشوده شود.

منبع: همشهری – 14 تیر 1399