الگوی صبوری و شکوری

نگاهی به کارنامه سیاسی دکتر ابراهیم یزدی:

الگوی صبوری و شکوری

مهندس توسلي شهردار پایتخت در دولت موقت

دكتر ابراهيم يزدي در طول زندگي خود، گفتمان و فكر پيشگامان روشنفكري ديني يعني مهندس بازرگان، دكتر سحابي و آيت الله طالقاني را دنبال مي كرد زيرا شخصيت ايشان در دهه 20 و 30 در همين چارچوب شكل گرفته بود. در سال 1339ش. نيز پس از اينكه به اجبار هجده سال را در خارج از كشور اقامت كردند،  به صورت خودجوش و با اتكا بر استعداد خود، تمام توان خويش را به كار گرفته و در عرصه هاي مختلف در راستاي تقويت همان گفتمان عمل كردند. از نتايج زندگي هجده ساله ايشان در خارج از كشور، پايه گذاري انجمن هاي اسلامي دانشجويان در آمريكا و كانادا و توسعه اين نهادها و تربيت نسل جواني است كه با اين فرهنگ آشنا شده و يك نسل پس از انقلاب، توانسته در صحنه مديريت كشور قرار بگيرد. ايشان همچنين توانستند اين نگاه روشنفكري ديني را در قالب تاسيس مسجدي در هیوستون تگزاس ، ايجاد نهادهاي مذهبي و ارتباط با مسلمانان ساير كشورهاي اسلامي توسعه دهند. در نتيجه­ي تعامل با دانشجوياني كه در آنجا تحصيل مي كردند و روشنفكران مختلف كشورهاي اسلامي مثل ماهاتير محمد و انور ابراهيم در مالزي، راشد غنوشي در تونس، حسن الترابي در سودان و افراد زيادي در الجزایر پاکستان، افغانستان، تركيه، لبنان، اردن و حتي در عربستان و در فرايند اين تلاش هاي فرهنگي، نسلي تربيت شدند كه توانستند همين گفتمان را در كشور خود توسعه دهند.

بخش ديگري از فعاليت هاي ايشان در اين هجده سال و در همين راستا، تعامل با روحانيت بود كه مهندس بازرگان و ديگر دوستان ما نيز در رويدادهاي سال 41 به آن عمل كرده و آثار مثبتي در جهت تقويت جنبش هاي اجتماعي داشته است. همين نگاه را نيز آقاي دكتر يزدي در ارتباط با آيت الله خميني در نجف آغاز كردند و در طول اين هجده سال همواره هم با ايشان و هم با ساير مراجع در ارتباط بودند و نتيجه اين تعامل تعالي بخش، ارتباط مراجع با روشنفكران ديني را تقويت كرد. در نهايت، در سال 57 و در شرايط حساس روزهاي منتهي به انقلاب، آيت الله خميني با هدايت دكتر يزدي، به پاريس رفته و در جايگاه و تريبون جهاني قرار گرفتند و زمينه هاي انقلاب اسلامي در آنجا فراهم شد. در اين ميان، جايگاه دكتر يزدي به عنوان مشاور امين ايشان و نقشي كه در آن برهه ايفا كردند، كاملا برجسته و مشخص است. دكتر يزدي در ارتباط با تلاش هاي سياسي در خارج از كشور نيز از سال 1341 تلاش كرد كه نهضت آزادي ایران را همراه با دكتر شريعتي، دكتر چمران، صادق قطب زاده و پرويز امين پايه گذاري كنند و اين نهاد سياسي در خارج از كشور نيز همواره در مقاطع مختلف به رسالت آگاهي بخشي خود عمل كرد.

بنابراين، بررسي زندگي دكتر يزدي در مقاطع مختلف نشان مي دهد كه ايشان، چه در دوران اقامت در خارج از كشور و بعد از اينكه در نوفل لوشاتو در كنار آيت الله خميني در برنامه ريزي، مديريت و ديپلماسي انقلاب نقش داشتند و چه بعد از بازگشت به ايران و تصدي سمت معاونت نخست وزیر در امور انقلاب و وزارت امور خارجه در دولت موقت و چه در دوراني كه به عنوان نماينده مردم تهران در مجلس اول بودند، همواره كوشش مي كردند كه با نگاهي راهبردي در اخلاق و عمل، حل مشكلات فرهنگي، اجتماعي، سياسي كشور كه همان نگاه نو انديشي ديني، آزادي خواهي، حاكميت ملت، كرامت انسان و حقوق بشر است را در تمام عرصه ها دنبال كنند. ايشان حتي بعد از سال هاي 62 و 63 كه از صحنه قدرت كنار رفتند نيز همواره تلاش مي كردند به اين رسالت خود عمل كنند. در دهه 60 در كنار مهندس بازرگان و دکتر سحابي، نهضت آزادي براي پاسداري از اصول و آرمان هاي انقلاب پايداري كرده و جنبش اجتماعي ايران را تقويت كردند، به طوري كه اين جنبش اجتماعي در دوم خرداد به ثمر نشست و مردم با شناختي كه پيدا كردند به آقاي خاتمي راي دادند و جنبش اصلاحات آغاز شد. همين روند ادامه مي يابد و در دوره هاي بعدي و در سال 92 نيز كه برگشتي از دولت نهم و دهم است، دكتر يزدي كه در سال  73 و بعد از مهندس بازرگان به سمت دبير كلي نهضت آزادي رسيده بود، باز همين گفتمان را دنبال كرده و نقش خود را تقويت فرایند آزادي خواهي ودموكراسي خواهی و در راستاي همان نگاه روشنفکران ديني دنبال مي كند.

حضور ايشان در عرصه هاي مختلف انتخاباتي در سال 92 و 94 و 96 نيز پررنگ بود؛ به ويژه سال 96 كه در حالي كه ايشان به لحاظ جسمي در شرايط خاصي بودند با همان محدوديت ها به حسينيه ارشاد آمدند و به آقاي روحاني و ليست اميد براي شوراي شهر پنجم رأي دادند. ايشان در نامه اي كه در حمايت از آقاي روحاني منتشر كردند نكات راهبردي خود، مهندس بازرگان و گفتمان نوانديشي ديني، آزادي خواهي، دموكراسي خواهي، كرامت انسان و حقوق بشر را يادآوري كردند. بنابراين، 86 سال زندگي آقاي دكتر يزدي كه بيش از 60 سال آن در عرصه هاي فرهنگي، اجتماعي و سياسي بوده است و خود ايشان از اين دوران -با استناد به آيات قرآن كه صبار و شكور توصيف مي كنند- با عنوان دوره صبوري و شكوري ياد مي كند، مي تواند الگويي براي نسل امروز و آينده باشد. دكتر يزدي، اين امانت تاريخي را در حدود 10 جلد و در قالب خاطرات خود تدوين كردند كه دو جلد آن چاپ شده و جلد سوم كه شامل اسناد مستند 118 روز رويدادها و مذاكرات آيت الله خميني در نوفل لوشاتو است متاسفانه بيش از يك سال است كه در وزارت ارشاد در دست بررسي است. ميراث دكتر يزدي و آنچه كه با عنوان خاطرات خود بر جاي گذاشته مي تواند براي نسل امروز و فرداي ما آموزنده باشد، به اين اميد كه اين گفتمان و راه تداوم پيدا كند.

منبع: روزنامه اعتماد: 7 شهریور 96