"بمناسبت انتشار كتابی از مهندس بازرگان در باره "دروغ

بمناسبت انتشار كتابی از مهندس بازرگان در باره "دروغ"

پس از 6 سال

محمد توسلی:

در بيستمين سالگرد درگذشت شادروان مهندس مهدي بازرگان كتاب "دروغ و نقش آن در دين و دنياي ما" با همت و تلاش و پيگيري انتشارات كوير با مجوز وزارت ارشاد منتشر شد و جا دارد از مسئولان محترم وزارت ارشاد و مديريت محترم انتشارات كوير سپاسگزاري شود. به اين مناسبت مايلم درخصوص فرايند صدور مجوز براي انتشار كتاب و مسائل و مشكلات واصلاح آن نكاتي را مطرح كنم.

1- در تيرماه 1387 دو اثر مهندس بازرگان كه توسط بنياد فرهنگي مهندس مهدی بازرگان تدوين شده است شامل: " دروغ و نقش آن در دين و دنياي ما " و " توهين و تعظيم در اسلام و در ايران " توسط انتشارات كوير براي صدور مجوز تسليم وزارت ارشاد شده است. بر پايه‌ گزارش ناشر محترم به رغم پيگيريهاي مستمر بعمل آمده اين دو اثر در سالهاي گذشته موفق به اخذ مجوز نمي‌شود. در آذرماه سال 92 دو اثر در يك جلد كتاب تنظيم و براي اخذ مجوز پيگيري مي‌شود. پس از 11 ماه با حذف اثر دوم فقط مجوز انتشار اثر اول يعني "دروغ و نقش آن ...." صادر مي‌شود و اينك در اختيار علاقمندان قرارگرفته است.

2- دو كتاب مذكور تدوين و تفصيل سخنراني زنده ياد مهندس بازرگان است كه اولي در سال 1362 در مجلس دعاي كميل و دومي در سال 1363 در يكي از شبهاي احياي ماه مبارك رمضان با حضور جمعي از ياران و علاقمندان آن مرحوم ارائه شده است و خود ايشان آن‌ها را در مجموعه " بازيابي ارزش‌ها" تنظيم كرده‌اند.

3- كتاب دروغ و نقش آن در دين و دنياي ما  در 128 صفحه تنظيم و منتشر شده است.در مقدمه اين كتاب مي‌خوانيم "منظور ما از دروغ نمايش نادرست از واقعيات و مكنونات است و شامل چهره‌هاي گوناگون مي‌شود. مانند دروغ گويي و دورويي، تظاهر و تملق، فريب و كلاه‌گذاري، ريا و تزوير، خلف عهد و خيانت، نفاق و ناروايي و امثال آن. به طوري كه مي‌دانيم اين خصلت يا نيت يك مسأله اخلاقي ساده فردي كه اختصاص به ما ايرانيان داشته باشد، نيست و توسعه در همه فرهنگ‌ها و تأثير در كليه شئول زندگي فردي و اجتماعي ملت‌ها دارد؛ ولي شايد بتوانيم بگوييم كه كشور عزيزمان ايران، بيش از ساير جاها و مردم ديگر دنيا درگير با آن مي‌باشد".

نويسنده كتاب ابتدا زمينه‌هاي دروغ را در زندگي افراد و اجتماعات و ريشه آن را در طبيعت و فطرت انسان و واكنش آيين‌ها و حكومت‌ها بصورت ملموس و عيني مطرح مي‌كند كه دروغ از كجا و از چه چيز سرچشمه مي‌گيرد و به لحاظ اجتماعي و ديني به بررسي آن مي‌پردازد. شايد آنچه در اين اثر مهمتر به نظر مي‌رسد بخش پاياني كتاب است كه به موضوع "چرا چنين شديم و چه بايد بكنيم" پرداخته است و راهكارهايي ارائه داده‌اند كه مي تواند براي تحول فرهنگي جامعه ما مفيد و آموزنده باشد.

4- چرا اين اثر مهندس بازرگان حدود 6 سال در وزارت ارشاد در انتظار صدور مجوز چاپ بوده است؟ در سال 1362 كه كتاب "انقلاب ايران در دو حركت" مهندس بازرگان براي اخذ مجوز انتشار به وزارت ارشاد رفته بود، مرحوم مهندس، بنده را با معرفي نامه جهت پيگيري به وزارت ارشاد معرفي كردند. در جلسه‌اي كه در اين خصوص با جناب آقاي سيدمحمد خاتمي وزير ارشاد وقت داشتم و درخصوص چرايي تأخير صدور مجوز براي انتشار آن مطرح بود ايشان گفتند كه "باتوجه به سوابق و خدمات مهندس بازرگان و شناختي كه از ايشان وجود دارد ايشان بايد بتوانند هرچه مي‌خواهند بنويسند و در جمهوري اسلامي منتشر شود"(نقل به مضمون).

اتفاقاً مشابه اين اظهارنظر را در مجلس شوراي اسلامي اول هم به دوستاني كه در مجلس بودند از جمله آقايان دكتر ابراهيم يزدي و مهندس هاشم صباغيان گفته بودند. اين دوستان نيز در مناسبت‌هاي مختلف اين مطلب را نقل كرده‌اند.

براي پيگيري امر آقاي خاتمي بنده را به آقاي جواد فريدزاده كه ظاهراً آن موقع مشاور فرهنگي ايشان بودند معرفي كردند. ضمن طرح موضوع، ايشان كه آن موقع در حد اجتهاد تحصيلات حوز‌وي را گذرانده بودند گفتند : در معارف اسلامي "كتب ضاله" كه نبايد در جامعه اسلامي منتشر شود تعريف شده است و آن مطالبي است كه اگر چاپ شود كسي نتواند به آنها پاسخ دهد و موجب گمراهي مردم شود از مقوله " ضاله " است. (نقل به مضمون). البته آقاي فريدزاده در سال‌هاي بعد به آلمان رفتند و در دانشگاه كلن در همان دانشكده مرحوم پرفسور عبدالجواد فلاطوري موفق به اخذ دكتراي فلسفه شده‌اند و برايشان آرزوي موفقيت بيشتر دارم.

5- قانون اساسي كه ميثاق بين مردم و حاكمان است و به استناد آيات محكم قرآني "اوفوا بالعهود"
لازم الاجرا است در اصل بيست و چهارم آن تصريح شده است كه "نشريات و مطبوعات در بيان مطالب آزادند مگر آنكه مخل به مباني اسلام يا حقوق عمومي باشد تفصيل آن را قانون معين مي‌كند" آيا آثار فرهنگي و اجتماعي مرحوم مهندس بازرگان كه در طول چند دهه نسل جوان و تحصيل كرده جامعه و حتي طلاب حوزه‌هاي علميه ما را با معارف اسلامي آشنا ساخته واز انحراف فكري جلوگيري كرده است و مقامات جمهوري اسلامي ايران نيز به دفعات اين واقعيت را تصديق نموده‌اند از مصاديق "ضاله"و يا "مخل به مباني اسلام يا حقوق عمومي" است كه براي صدور مجوز انتشار آنها بايستي 6 سال در انتظار باشد؟

6- انقلاب الكترونيك و عرضه تسهيلات جديد براي گردش سريع آزاد اطلاعات در سطح جهاني اين واقعيت را به وضوح نشان مي‌دهد كه دوران اعمال اين گونه محدوديت‌هاي ناصواب سپري شده است.

راهكار واقع‌بينانه ايجاد فرصت براي ارائه ديدگاه‌هاي مختلف بصورت قانونمند است، تا همانگونه كه آموزه‌هاي قرآني مورد تأكيد قرار داده است، مردم بتوانند ديدگاه‌هاي متفاوت را "استماع" و بهرين آنها را انتخاب كنند؛ زيرا راه هدايت و رشد انسان‌ها از اين فرايند مي‌گذرد. (أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُوْلَئِكَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ ﴿زمر ـ 18﴾

به اميد آنكه وزارت ارشاد اسلامي تسهيلات لازم را براي چاپ كامل آثار مهندس بازرگان و همه انديشمندان و خدمتگزاران جامعه فراهم آورد و نقش خود را در ارتقاء فرهنگي ـ اجتماعي جامعه،
بیش از پیش، ايفاد نمايد.

*منبع: روزنامه مردم امروز نهم دیماه 93