پول اتوبان صدر باید صرف مترو می شد

پول اتوبان صدر باید صرف مترو می شد

محمد توسلی:

"اگر اعتبار پل صدر را خرج تکمیل خط3 مترو تهران می کردند تا زودتر تمام شود و با خطوط مکمل اتوبوس ویژه این مسیر را مدیریت می کردند، قطعا تهران امروز شرایط بهتری داشت و شهرداری تا امروز گرفتار شکایات و اعتراضات متعدد شهروندان معترض و متضرر اطراف این پل نمی شد". این بخشی از اظهارات محمد توسلی، شهردار تهران در سال 57 در جلسه واکاوی مسئله آلودگی هوا و ترافیک در تهران است که محمد حقانی، عضو کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران، هم آن را تأیید می کند و می گوید: "یکی از پیمانکاران پل صدر به من می گفت شهرداری تهران به جز هزینه های تملک و شهرداری های مناطق، شش هزار میلیاردتومان برای این پروژه هزینه کرده و باید پرسید با این اعتبار خط 3 و 6 و 7 که امروز تأخیر هم دارند به بهره برداری نمی رسید؟"

دفتر پژوهش های تاریخی شهر تهران به روال معمول خود، جمعی از فعالان حوزه شهری از جمله شهرداران سابق، اعضای شورای شهر تهران و سایر مسئولان مرتبط را حول یک یا چند موضوع  شهری دور هم جمع می کند. معمولا این تبادل نظرات و دیدگاه ها در دوره های مختلف با ارائه راهکارهایی همراه می شود و از آنجا که اعضای شورای شهر هم در جلسه حضور دارند، می تواند در طرح های شهری راهگشا باشد. این بار محمد توسلی، شهردار تهران در دو سال اول انقلاب، رحمت الله حافظی و محمد حقانی رئیس و عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در جلسه حضور داشتند تا در مورد ترافیک، آلودگی هوا و نیز پیشنهاد انتقال پایتخت تبادل نظر کنند. احمدرضا خزائی، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی و شهریاری، مسئول تدوین ضوابط قوانین مجلس شورای اسلامی هم دو روحانی حاضر در این جلسه بودند.

محمد توسلی ضمن بیان جزئیاتی از وضعیت تهران در دوران مسئولیتش در شهرداری تهران، گفت: مسائلی همچون آلودگی هوا یا ترافیک تک سببی نیستند و باید مجموعه ای از دلایل را برای آنها در نظر بگیریم. وی به سابقه تحصیل و زندگی خود در آلمان و آمریکا اشاره کرد و گفت: شهرها در این کشورها مثل عقربه های یک ساعت بدون توقف در جریان هستند و شوراها با قدمتی که دارند کاملا جاافتاده و مسئولیت ها را برعهده دارند. شهروندان به خوبی می دانند مالیات پرداختی آنها کجا و برای چه اموری در شهر به کار گرفته شده است اما آیا شهروندان تهرانی هم این امتیاز را دارند. شورای شهر لندن حدود 200 سال قدمت دارد یا در کشورهای همسایه ما شوراها با تعدادی بیشتر و نقشی مؤثرتر شهر را اداره می کنند اما شوراها بدون تعارف در شهر ما تبدیل به یک ماشین امضا برای شهرداری شده اند. توسلی به دوران کوتاه مسئولیتش اشاره کرد و گفت: در دولت موقت دنبال آن بودیم که در کوتاه ترین زمان، بیشترین کار را برای مردم انجام دهیم چراکه شرایط آن دوران، شرایط ثابتی نبود اما حال بسیاری از مدیران ثبات مدیریت دارند اما باز هم کار مهمی از پیش نمی برند. نگاه از ابتدا این بود که شوراها از محلات و از دل خود مردم شکل بگیرند و بالا بیایند و پایه های آن مردمی باشد و بعد به مناطق و بعد هم به کل شهر برسد. البته همه شواهد حاکی از آن است که از سال 60 افرادی این بندهای مهم در قانون اساسی در مورد شوراها یا قانون احزاب را قبول نداشتند. همان زمان عده ای می گفتند این حرف ها که مردم خودشان برای خودشان تصمیم بگیرند و سر کار باشند حرف های غربی هاست و اگر افرادی چون شهید بهشتی با این تفکرات مقابله نمی کردند، شرایط به مراتب سخت تر می شد. اگرچه آنچه دولت اصلاحات در سال 76 از شوراها اجرائی کرد با اصل قانون اساسی تفاوت دارد اما همین اندک هم قابل قبول و مثمرثمر است و همین چهار دوره اخیر شوراها فرایندی برای یادگیری است.

شهردار تهران 57 که قبل از مسئولیت در شهرداری تهران به عنوان مشاور پروژه های حمل ونقل و ترافیک تا امروز همکاری داشته و دارد، در مورد سابقه طرح جامع حمل ونقل و ترافیک در تهران و تلاش ها برای ادامه کار مترو تهران هم گفت: در طرح جامع که در سال 44، فرمانفرمایان با بررسی و مطالعات بسیار تهیه کرده بود، مترو دیده شده بود. در آن طرح جمعیت تهران سه میلیون نفر؛ پیش بینی شده بود تا در دهه 70 به 5.5 میلیون نفر برسد و همان زمان تأکید شده بود که میزان آب در تهران برای سقف 5.5 میلیون نفر موجود است. تهران آن زمان 12 منطقه بی نظم داشت که با پیگیری به 20 منطقه رسید و بعد پیشنهاد هماهنگی مناطق آموزش وپرورش با شهرداری را به شهید رجایی دادیم و ایشان قبول کردند تا ترددها به مرکز شهر کم شود و حالا بعد از دو دهه واحدهای راهور هم با مناطق شهرداری هماهنگ شده اند. همان زمان بیش از 50 خیابان تهران را یک طرفه کردیم و خط ویژه راه اندازی شد و جالب است که بعد از این همه سال هنوز همین طرح ترافیک و با طرح زوج و فرد ادامه یافته است.

وی گفت: در سال 71 با مدیران سازمان برنامه چهار مطالعه را در مورد ترافیک انجام دادیم که در نتیجه آن مشخص شد که باید چهار اقدام اساسی؛ یعنی تقویت حمل ونقل عمومی، ایجاد بستر برای دوچرخه، تقویت پیاده روی در شهر و تقویت شبکه های شهری انجام شود که اتفاقا بانک جهانی هم برای تمامی شهرهای درحال توسعه این موارد را پیشنهاد داده بود. دوچرخه که در تمام این سال ها با موانع فرهنگی مواجه بوده است، در تمام دنیا تجربه شده و جزء یکی از مدل های حمل ونقلی است. به طور متوسط 12درصد سفرهای درون شهری در آلمان با دوچرخه انجام می شود و این عدد در برخی از شهرها تا 40درصد است. همین رقم را در سایر شهرهای فرانسه هم که مثل آلمان خودشان تولیدکننده خودرو هستند می توان دید.

توسلی تأکید دارد که شهرداری تهران و شهردار تهران دچار نوعی اقتدارگرایی است و با این شرایط مدیریت واحد شهری نمی تواند محقق شود و مهم تر اینکه اعضای شورا هم نمی توانند کاری از پیش ببرند و به همین وضعیت امروز دچار می شوند. او می گوید باید هرچه زودتر تجربه دنیا را در مورد ترافیک و حمل ونقل، الگو قرار دهیم چراکه در میان ازبین رفتن انرژی و سرمایه مالی، سلامت مردم اولویت دارد و نباید بیش از این شاهد مرگ جوانان و ایست قلبی و انواع سرطان ها در سنین پایین باشیم. او می گوید تجربه جهانی همیشه روی موتورسیکلت و خودرو شخصی خط قرمز می کشد و اینها همان دو مدلی هستند که ما امروز گرفتارشان هستیم و همه برنامه شهر را بر اساس شرایط آنها تغییر می دهیم.

شهردار اسبق تهران می گوید: در شرایطی که تهران دچار این بی نظمی است، شهرداری تهران باید اصلاح را از خودش شروع کند و جلوی انواع تخلفات که زمینه ساز تخریب محیط زیست و تجمع بیشتر اجتماعات انسانی و آلودگی بیشتر می شود را بگیرد. باید بررسی شود برج های بلند در کوچه های هشت متری، چه بلایی سر شهروندان این محله و ترافیک آن آورده است. وی به ساخت پل صدر اشاره کرد و گفت: این پروژه که دست آخر شهروندان تهرانی نفهمیدند با چه اعتباری تمام شد، توجیه ترافیکی، شهرسازی و زیست محیطی ندارد. اگر همین اعتبار را خرج تکمیل خط 3 می کرد تا زودتر تمام شود و با خطوط مکمل اتوبوس ویژه این مسیر را مدیریت می کرد، قطعا شرایط بهتری داشت. در عین حال شهرداری هنوز هم گرفتار شکایات و اعتراضات متعدد شهروندان معترض و متضرر اطراف این پل است چراکه این پل شرایط شهری و شهرسازی این منطقه را برهم زده است.

وی توصیه کرد اگر چه شهرداری تهران از برنامه ساخت مترو خود به شدت عقب است اما باز هم به این تلاش ادامه دهد و افزود: قبل از هر چیز باید مدیریت تقاضای سفر را در تهران داشته باشیم و در ادامه برای شهروندان، مسیرها و مدل های حمل ونقلی جایگزین معرفی کنیم تا آنها هم از خودرو شخصی خود بگذرند. وی درعین حال پیشنهاد داد با آزادکردن قیمت بنزین، بخشی از این پول را در صندوقی که مردم به آن اعتماد داشته باشند، ذخیره و برای مترو یا سایر مدل های حمل ونقل هزینه کنند.

توسلی مسئله انتقال پایتخت را منتفی و غیرعقلانی خواند و گفت: در تمام دنیا برای کم شدن بار یک پایتخت، مرکزیت اقتصادی یا سیاسی را جدا می کنند و یکباره یک شهر را دچار تغییر نمی کنند. انتقال تهران از نظر مالی منتفی است چون دولت این میزان اعتبار ندارد. در عین حال اگر هدف جلوگیری از تمرکز سیاسی و اقتصادی است، این اتفاق در جای دیگر تکرار خواهد شد. به همین دلیل پیشنهاد می شود با سپردن امور به مردم و دخالت دادن آنها در امور ازجمله در شوراها، قدرت سیاسی را در سطح کشور پخش کنیم. باید شرایط به گونه ای باشد که استاندار و سایر مسئولان استانی مثل خوزستان همانند استاندار و مسئولان استان تهران، قدرت مانور داشته باشند و مدیریت واحد شهری شکل بگیرد.

در این جلسه که همانند یک میزگرد اداره می شد، رحمت الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شهرداری تهران به تأکید سازمان های جهانی بر سرطان زابودن آلودگی هوا اشاره کرد و گفت: از رؤسای سه قوه تا مدیران سایر بخش ها باید از مردم به خاطر عملکردشان در مورد ترافیک و آلودگی هوا عذرخواهی کنند. در سال های گذشته بیش از پنج هزار هکتار از باغات تهران تخریب شده است و قانون می گوید اگر اثبات شد فردی تعمدا درخت یا باغی را برای ساخت وساز تخریب کرده، باید آن ملک تملک و در اختیار عموم مردم قرار گیرد اما در این سال ها بیش از دوهزارو 200 پرونده باغات به قوه قضائیه ارجاع شده است اما چه تعدادی از آنها حکم به نفع مردمی که دارند در این آلودگی خفه می شوند داشته اند؟قوه مقننه که مصوبه دولت برای معاینه فنی خودروهای صفر را از دو سال به پنج سال رساند، چه ظلمی در حق مردم رواداشت؟ و قوه مجریه که در این سال ها سهم خود از حمل ونقل عمومی و ساخت مترو و خرید اتوبوس را نداد یا قطره چکانی داد، چه نقشی در مرگ و انواع بیماری مردم تهران دارد؟

این عضو شورای شهر تهران می گوید: شهرداری پایان سال 93 مصوبه می آورد برای مجوز جابه جایی در منابع مترو تا پروژه های آن روی زمین نماند و ما هم خوشحال می شویم و رأی می دهیم اما بعد مشخص می شود آقایان با این مجوز، پول را برده  اند در جای دیگر خرج کرده اند. مشکل شهر تهران این است که مسئولان آن، گاهی از ته سوزن رد می شوند اما از در دروازه رد نمی شوند، برخی امور را افراطی دنبال می کنند و بسیاری از امور مثل سلامت مردم را رها کرده  اند و در این شرایط انتظار دارند مردم به آنها اعتماد هم داشته باشند. شهرداری نهادی قدرتمند است و شهردار هم در همین سیستم قرار می گیرد و آنچه باید تغییر کند همین شرایط است که البته واکنش و مقاومت هم دارد. وقتی به شهردار می گویم فلان جا فساد هست، می گوید معرفی کنید و این یعنی واکنشی منفعلانه و نه جهادی. ما امروز در تهران با تعدد متولی مواجه هستیم؛ درحالی که نخ ارتباط آنها با هم پاره شده است و هر کسی کار خودش را پیش می برد. به عنوان نمونه تلاش زیادی برای اتوبوس های تهران و فیلتر دوده آنها شده است درحالی که حدود شش هزار خودرو سنگین حمل نخاله و زباله، روز و شب ها که ما خواب هستیم در شهر تردد می کنند.

محمد حقانی، رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران، هم  تأکید کرد تهران در سال های اخیر با اولویت خدمات برای خودروها شکل گرفته و همه این بزرگراه ها فرش قرمزی بوده  اند که برای افزایش تعداد خودروها پهن کرده اند. یکی از پیمانکاران پل صدر به من می گفت شهرداری تهران به جز هزینه های تملک و شهرداری های مناطق، شش  هزار میلیارد تومان برای این پروژه هزینه کرده است و سؤال اینجاست که با این اعتبار، آیا خط 3، 6 و 7 که امروز تأخیر هم دارند، به بهره برداری نمی رسید.

این عضو شورای شهر تهران به اقدامات شهرداری تهران در حذف تدریجی درختان اشاره کرد و گفت: خیابان ولیعصر بیش از 60 هزار اصله درخت داشت که امروز تعدادشان به زور به هفت هزار اصله درخت می رسد و نمی توان روند ساخت وساز در حاشیه این خیابان و انواع بتون ریزی و انواع مواد شیمیایی و حتی استفاده از نمک در زمستان را در این روند بی تأثیر دانست. شهریاری، مسئول تدوین ضوابط قوانین مجلس شورای اسلامی، نیز با طرح این سؤال که اگر مجلس به وظایف خود درست عمل نکرده چرا شورای عالی استان ها اقدامی مؤثر در این راستا نداشته است، گفت: شهرداری و شورای شهر تهران در این سال ها روند غلط و پرتخلف خودشان را ادامه داده  اند و در فروش تراکم به این موضوع توجه نشد که این میزان تراکم، نیاز به زیرساخت و آب وهوا و فضا برای زندگی دارد. شهرداری تهران حرف از شرایط آب و هوا می زند اما در کنار رودخانه و مسیل های تهران، مجوز برج  30 طبقه می دهد و کسی اعتراضی نمی کند. وی با طرح این پیشنهاد که بهتر است دولت و شهرداری در روزهای آلوده، حمل ونقل عمومی را برای تشویق مردم رایگان کنند و از پول خود مردم به خودشان تخفیف بدهند، گفت: بهتر است طبق قانون هرچه زودتر پادگان ها، کارخانه ها و مراکز دیگری که امکان خروج از تهران را دارند، این مصوبه مهم را اجرائی کنند. احمدرضا خزائی، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی نیز با طرح این مسئله که جامعه ما از خردمندی و عقلانیت فاصله گرفته است، گفت: چرا باید تجربه جهانی و نظر کارشناسان و خبرگان را کنار بگذاریم. مشکل جامعه ما این است که مدیران ما به جای مدیریت، اربابی می کنند. خودشان فکر می کنند، خودشان تحلیل می کنند و خودشان هم اجرا می کنند.

وی مدیران را در همه سطوح به صبوری، مدارا و پنهان کردن اسراری که به نفع کشور نیست، دعوت و توصیه کرد.

این جلسه از آن جهت که چند نسل از مدیران گذشته و امروز، مدیران اجرائی و کارشناسان باتجربه را در کنار هم داشت، قابل توجه بود. ضمن آنکه چند گروه ملی- مذهبی، اصلاح طلب و اصولگرا در کنار روحانیت یک جا و حول یک موضوع به بحث و بررسی پرداختند.

منبع: روزنامه شرق، ۱۹ ديماه 1394)معصومه اصغری)