نكوداشت 29 اسفند سالروز ملي شدن صنعت نفت

نكوداشت 29 اسفند سالروز ملي شدن صنعت نفت

محمد توسلي

بازشناسي تاريخ نهضت ملي ايران به ويژه رخداد ملي شدن صنعت نفت امروز بيش از هر زمان ديگر، براي تقويت هويت ملي و انتقال آموزه‌هاي انديشه سياسي شادروان دكتر محمد مصدق به نسل كنوني يعني شخصيت دادن به شهروندان و حاكميت آنان بر سرنوشت خويش از طريق توسعه سياسي، تقويت روحيه آزاديخواهي، استقلال‌طلبي و عدالت‌جويي، ضروري است.

دكتر مصدق با هوشمندي و درايت سياسي، در حالي كه در مجلس شانزدهم همراهانش در اقليت بودند، با پشتيباني و مقاومت مردم ابتدا لايحه نفت را در 17 اسفندماه 1329 در كميسيون نفت به تصويب رساند و سپس با پيشنهاد ماده واحده، در جلسه 24 اسفندماه مجلس شوراي ملي لايحه ملي شدن نفت از تصويب نمايندگان گذشت و روز 29 اسفند اين مصوبه به تأييد مجلس سنا رسيد و شاه نيز همان روز قانون مزبور را امضا كرد و بدين سان ملت ايران، دور اول مبارزه براي ملي كردن صنعت نفت را با پيروزي به پايان رسانيد.

ملي شدن صنعت نفت نه‌تنها نقش بزرگي در سرنوشت سياسي ـ اقتصادي ـ اجتماعي كشور و ملت ايران داشت بلكه سرآغاز جنبش‌هاي اجتماعي در كشورهاي در حال توسعه و مبارزات رهايي‌‌بخش ملل تحت ستم استعمارگران بود. به عنوان نمونه ملي كردن كانال سوئز و شكوفايي جنبش استقلال‌طلبي و آزاديخواهي مردم مصر با الهام از الگوي ملي شدن صنعت نفت ايران صورت گرفت.

دريغا كه اختلاف در بين نخبگان، حضور فرهنگ استبدادي و بيرون آمدن دست استعمار انگليس و آمريكا از آستين استبداد شاهنشاهي و پيامد آن شكل‌گيري كودتاي 28 مرداد، ملت ايران نتوانست شيريني پيروزي ملي شدن صنعت نفت را در كام خود حفظ كند و با پيگيري ارزشهاي نهضت ملي و مطالبات تاريخي ملت ايران از فرداي كودتا راه مصدق را در نهضت مقاومت ملي ادامه داد.

امروز پس از 57 سال، بازخواني رويدادها و دستاوردهاي آن دوره براي همگان به ويژه مديريت سياسي كشور آموزنده است. دكتر مصدق رهبر نهضت ملي ايران بدون تنش‌زايي در عرصه بين‌المللي با درايت و با استناد به قوانين بين‌المللي حقوق و منافع انساني ملت ايران را استيفا و نفوذ و منافع ظالمانه بيگانگان به ويژه استعمار كهن انگليس را قطع نمود. منش و بينش دكتر مصدق نه‌تنها الگويي براي مبارزان راه آزادي، استقلال و عدالت‌خواهي در ايران بوده است، بلكه شخصيت و روش‌هاي مدبرانه او در عرصه سياست بين‌المللي مورد احترام و بررسي و تقدير كارشناسان جهاني بوده است.

نسل امروز، به رغم همه سمپاشي‌ها و بي‌مهري‌هاي دوران قبل و پس از انقلاب كه براي ملكوك و منزوي ساختن نام و انديشه دكتر مصدق به كار رفته است، او را خادم ملت ايران و صادق ارزيابي مي‌كند و انديشه سياسي او را راهبرد مبارزات سياسي ـ اجتماعي خويش و الگويي براي رفع موانع توسعه كشور پذيرفته است و با افتخار راه او را مي‌پيمايد.

در پايان جا دارد، در سالروز ملي شدن صنعت نفت از آيت‌اله سيدابوالقاسم كاشاني كه در بسيج مردم در حمايت از دكتر مصدق نقش تأثيرگذاري داشت و از شهيد دكتر حسين فاطمي كه در طراحي و اجراي پيشنهاد ملي شدن صنعت نفت نقش مهمي داشت ياد كنيم. دكتر مصدق مي‌گفت: "ما پيشنهاد ملي شدن نفت را مديون دكتر حسين فاطمي هستيم. اگر ملي شدن صنعت نفت خدمت بزرگي است كه بر مملكت شده است بايد از آن كس كه اول اين پيشنهاد را كرد سپاسگزاري كرد و آن كس شهيد راه وطن دكتر حسين فاطمي است كه روزي در خانه جناب آقاي نريمان پيشنهاد خود را ارائه داد و عمده نمايندگان جبهه ملي حاضر در جلسه آن را به اتفاق آرا تصويب نمودند." يادش گرامي و راهش پررهرو باد.